Γράφει ο Θεόδωρος Πανταζόπουλος
Στο υπ’ αριθ. 172 φύλλο της τοπικής εφημερίδας «ΑΚΑΡΝΑΝΙΚΑ ΝΕΑ» διάβασα πολλά και ενδιαφέροντα , μεταξύ των οποίων και για το έθιμο «Αγραπνιές» που τελούνταν παλαιόθεν στην Βόνιτσα. Παραθέτω και εγώ πιο κάτω τις ενθυμήσεις μου σχετικά με το έθιμο αυτό, όπως το έζησα τα παιδικά μου χρόνια.
Α. Από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου του Λαζάρου, γύρισε ο Τάσος Λουργιώτης και έλεγε στα σπίτια τον «Λάζαρο» λέγοντας: «Εδώ διαβαίνει ο Λάζαρος με δώδεκα αποστόλους και πάλι ξαναπέρασε με δεκατρείς αγγέλους», και άρχιζε στην συνέχεια τα παινέματα για τα παιδιά της οικοδέσποινας.
«Κυρά μου τον Υγιόκα σου Τον μοσχαναθρεμμένο, τον περιμένει η Λυγερή, τον περιμένει η Ρούσσα. Κυρά μου την θυγατέρα σου την μοσχαναθρεμμένη , την περιμένει ο πρίγκιπας την περιμένει ο γιος του Ρήγα».
Το πρωί ο Λουργιώτης εισέπραττε τα φιλοδωρήματα από τους οικοδεσπότες των σπιτιών .
Β. Το απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων, πηγαίναμε μια ομάδα παιδιών στον νεωκόρο του Ι,Ν, Αγίου Σπυρίδωνα τον γνωστό «Πλιακοπάνο» και μας έδινε το σήμαντρο και χτυπώντας το γυρίζαμε στις γειτονιές και μαζεύαμε ξύλα για τις Αγραπνιές λέγοντας:
«Όποιος δεν μας δίνει ξύλα να τον φάει η ψείρα, η ψείρα και η κόνιδα και η αλογοπετρίδα».
«Εμείς ξύλα δεν παίρνουμε, παλούκια ξεκολώνουμε».
«Ξύλα για τις Αγραπνιές»
Τα ξύλα τα τοποθετούσαμε στο οικόπεδο του Ανδρέα Σουλτάνη, όπισθεν του Ι.Ν. Αγίου Σπυρίδωνα, το οποίο σήμερα καλύπτεται όλο από οικοδομές των σπιτιών των αδελφών Καλποδήμου.
Όταν άρχιζε να νυχτώνει, μαζευόμασταν όλα τα παιδιά, και όχι μόνο, γύρω από τα ξύλα, ανάβαμε φωτιά και αρχίζαμε ξεφωνίζοντας απειλές κατά των Μπουχαλιωτών.
«Μπουχαλιώτες ξεκολ…ρηδες Παζαριώτες Πουτσα……δες. Στα στασίδια οι Σπυρδουνιώτες βαλανε τους Μπουχαλιώτες, για να παν στην εκκλησά, μες στα αγγούρια του Δημλά».
Ο Δημουλάς ήτο ένας φτωχός πανύψηλος γενειοφόρος αγριάνθρωπος, φόβος και τρόμος για τα μικρά παιδιά. Με αυτόν φόβιζαν οι μανάδες τα άτακτα παιδιά τους. Ζούσε κάνοντας θελήματα και δουλειές του ποδαριού.
Όταν λέγαμε …. «στα στασίδια……» εννοούσαμε ότι με τον πετροπόλεμο που θα ακολουθούσε με τους Μπουχαλιώτες, θα βγαίναμε εμείς νικητές και θα εξαναγκάζαμε τους Μπουχαλιώτες να βρουν καταφύγιο στα στασίδια του Ι.Ν. Αγίων Αποστόλων. Δυστυχώς όμως συνέβαινε το αντίθετο!!!
Αφού εκτονωνόμασταν ξεφωνίζοντας απειλές ξεκινούσαμε για τον πετροπόλεμο, που θα γίνονταν με τους Μπουχαλιώτες. Η αναμέτρηση γίνονταν στον δρόμο που οδηγεί την Μπούχαλη, στο ύψος του πρακτορείου των αυτοκινήτων. Ευτυχώς μόλις άρχιζε ο πόλεμος, επενέβαινε η αστυνομία και δεν ανοίγανε κεφάλια. Πάντως οι Μπουχαλιώτες ήσαν πάντοτε νικητές και μας κυνηγούσαν μέχρι έξω από τα σύνορα τους.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω ότι κατά τις μαρτυρίες των παλαιότερων Αγραπνιές γίνονταν γινότανε και από τα παιδιά της περιώνυμου ενορίας του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου της συνοικίας του Κόκκινου τους «Αϊ Νικολιώτες»
Ο ανωτέρω Ναός διετέλεσε Μητροπολιτικός Ναός της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Βονδίτζης ή Βονίτζης ή Βονίτσης όπως λέγεται σήμερα.
Η λέξη Βόνιτσα είναι Σλαβικής προελεύσεως και προέρχεται από την λέξη “Boda” που σημαίνει πόλη με τα πολλά νερά (Βλέπε εγκυκλοπαίδεια ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ).
Ο ανωτέρω Ιερός Ναός υπέστη κατά καιρούς σημαντικές μεταβολές μέχρι να καταλήξει στην σημερινή του μορφή, Εσωτερικά κοσμείται με έργα τέχνης όπως αξιόλογο ξυλόγλυπτο σκαλιστό τέμπλο και περίφημες αγιογραφίες αναγεννησιακής τεχνοτροπίας. Τεί δε σε αναμονή ανακαινίσεως του.
